Tình trạng lao động Việt Nam bỏ trốn ở lại làm việc bất hợp pháp tại Nhật Bản thời gian gần đây đã ảnh hưởng đến uy tín của Việt Nam trong lĩnh vực xuất khẩu lao động Nhật Bản. Cục Quản lý lao động ngoài nước (Bộ Lao động Thương binh và Xã hội) khẳng định sẽ áp dụng biện pháp kiểm soát lao động bỏ trốn của doanh nghiệp hàng năm. Nếu doanh nghiệp nào có tỷ lệ lao động bỏ trốn nhiều, sẽ dừng cấp phép xuất khẩu lao động.
Tỷ lệ bỏ trốn gia tăng mỗi năm.
Ba tháng đầu năm, Ban Quản lý lao động Việt Nam tại Nhật Bản liên tục nhận được thông tin về lao động bỏ trốn, bị cơ quan chức năng Nhật Bản phát hiện và trục xuất.
Ngày 22/2, ba lao động Việt Nam gồm: Trần Vân Anh (nhập cảnh ngày 1/12/2014; Vũ Ba Ban (nhập cảnh ngày 15/4/2014); Phạm Anh Tuấn (nhập cảnh ngày 1/12/2014) đã bị Cơ quan quản lý xuất nhập cảnh (QLXNC) thành phố Sendai, tỉnh Miyagi (Nhật Bản) phát hiện và trục xuất về nước. Trước đó, ngày 19/2, lao động Bàn Phúc An (nhập cảnh ngày 1/12/2014) cũng đã bị Cơ quan QLXNC Sendai trục xuất về nước. Bàn Phúc An là thực tập sinh kỹ năng, đã tự ý bỏ hợp đồng ra ngoài làm việc bất hợp pháp từ ngày 25/6/2015.
Các trường hợp trên bị cơ quan QLXNC Sendai bắt giữ ngày 27/1/2016, trong khi đang làm việc tại một nhà máy thuộc thành phố Aizu Bange.
Việt Nam đứng sau Trung Quốc về số lượng thực tập sinh được Nhật Bản tiếp nhận hàng năm và tăng dần theo mỗi năm. Nếu năm 2013, Việt Nam đưa được 10.000 lao động, thì năm 2014 là 20.000 và năm 2015 là 27.010 lao động chiếm 23,23% trong tổng số lao động đi làm việc ở nước ngoài cả năm. Hiện có khoảng 50.000 thực tập sinh Việt Nam thực tập và làm việc tại Nhật Bản, với thu nhập trung bình từ 800 USD – 1.000 USD/tháng.
Việc đưa thực tập sinh Việt Nam sang Nhật Bản đã tăng mạnh từ năm 2012 trở lại đây, nhưng đi cùng với đó là tỷ lệ bỏ trốn cũng gia tăng. Theo đánh giá của Cục Quản lý lao động ngoài nước, tình trạng nhiều thực tập sinh phải chịu chi phí cao trước khi đi làm tại Nhật Bản; có trường hợp lên tới 5.000 USD; là một trong những nguyên nhân dẫn tới tình trạng thực tập sinh bỏ trốn khỏi nơi làm việc để đi làm ở nơi có mức thu nhập cao hơn…
Theo số liệu thống kê của Tổ chức hợp tác và đào tạo quốc tế Nhật Bản (JITCO), nếu như năm 2012 tổng số thực tập sinh Việt Nam bỏ trốn ở lại cư trú bất hợp pháp là 371 người, chiếm 4,68% tổng số thực tập sinh phái cử trong năm; thì năm 2013, số lượng bỏ trốn là trên 700 người và các năm sau tỷ lệ vẫn ở mức trên. Cơ quan quản lý lao động Nhật Bản đã phát đi cảnh báo, nếu tỷ lệ lao động bỏ trốn vượt quá 5% sẽ xem xét dừng thị trường lao động Việt Nam.
Tăng cường kiểm soát
Để chấn chỉnh tình trạng trên, Cục Quản lý Lao động ngoài nước sẽ triển khai những biện pháp mạnh trong thời gian tới. Cụ thể, sẽ tăng cường kiểm tra số lao động bỏ trốn tại các doanh nghiệp phái cử. Nếu doanh nghiệp nào có tỷ lệ bỏ trốn cao, sẽ dừng cấp phép.
“Đối với thị trường Nhật Bản, nếu không có thư phái cử của Cục thì không thể đưa lao động đi được. Cục cũng sẽ phối hợp kiểm tra thông qua đơn vị xuất nhập cảnh Đại sứ quán Nhật Bản về việc cấp visa. Bên cạnh đó, Cục sẽ tiếp nhận phản hồi của người lao động, nếu có phản ánh thu phí lao động cao vượt quy định, kể cả khi lao động đó đã hoàn thành niên hạn làm việc về nước, Cục vẫn tiến hành thẩm tra, nếu đúng theo phản ánh của người lao động, Cục cũng sẽ xử lý nghiêm doanh nghiệp”, ông Nguyễn Ngọc Quỳnh, Cục trưởng Cục Quản lý Lao động ngoài nước, khẳng định.
Cũng theo ông Nguyễn Ngọc Quỳnh, người lao động cần chủ động tìm hiểu thông tin trên trang thông tin điện tử của Cục Quản lý lao động ngoài nước hoặc gọi điện tới Cục Quản lý lao động ngoài nước để được tư vấn. Khi đăng ký đi làm việc ở nước ngoài, người lao động phải trực tiếp đăng ký với các doanh nghiệp/tổ chức có chức năng phái cử lao động đi làm việc ở nước ngoài, không nên thông qua bất kỳ trung gian hay môi giới nào để phải chịu phí cao.
