Algeria là nơi Trung quốc đầu tư lớn nhất ở châu Phi

Trung Quốc-Algeria nối quan hệ ngoại giao trở lại sau khi Algeria giành độc lập. Trung Quốc công nhận chính phủ Algeria lâm thời ngay năm 1958, bốn năm trước độc lập hoàn toàn và cũng ủng hộ phong trào giải phóng tại đây. Kể từ đó, quan hệ ngoại giao giữa hai nước tiếp tục tăng trưởng, trong suốt cuộc chiến tranh lạnh, Algeria giúp Trung Quốc lấy lại ghế tại Liên hợp quốc và hoạt động như một đại sứ của Trung Quốc ở châu Phi. Tuy nhiên, sau một thập kỷ nôii chiến, và đặc biệt là kể từ năm 2000, thương mại song phương đã tăng vọt. Giá trị thương mại ước tính 200 triệu USD trong năm 2000, đã tăng vọt đến hơn 8 tỷ USD vào năm 2012. Sự thay đổi này chủ yếu là do đầu tư trực tiếp của Trung Quốc ở Algeria.

Trung Quốc vào năm 2012 chiếm 12,5% tổng nhập khẩu toàn cầu của Algeria với 5,8 tỷ USD (chỉ đứng sau Pháp với $ 6 tỷ ), tăng 25% so với năm 2011. Trung Quốc thậm chí đã vượt qua Pháp trong năm tháng đầu tiên của năm 2012, chỉ chịu thua sau đó bởi hàng nhập khẩu lúa mì Pháp. Mặt khác xuất khẩu sang Trung Quốc vẫn còn xa phía sau, chỉ trong vị trí thứ mười của kim ngạch xuất khẩu của Algeria với thị phần 3,6% ($ 2,7 tỷ USD và tăng 20%).

Điều này có thể được giải thích bằng sự tham gia ít ỏi của Trung Quốc về khai thác tài nguyên dầu mỏ và khí đốt của Algeria, trong đó chiếm 97% xuất khẩu của Algeria. Mặc dù mở cửa cho đầu tư nước ngoài kể từ cuối những năm 90, ngành công nghiệp này chủ yếu là Mỹ đầu tư và các công ty châu Âu. Trung Quốc, một nước nhập khẩu dầu ròng từ năm 1993, đã cố gắng để tăng sự hiện diện của mình thông qua hai công ty dầu khí nhà nước chính : Sinopec và CNPC. Algeria có trữ lượng dầu lớn thứ 3 ở châu Phi sau Libya và Nigeria và có công suất trung bình 1,2 triệu thùng / ngày. Cả hai công ty đã đầu tư vào các mỏ dầu khác nhau trong hợp tác với các công ty dầu mỏ nhà nước Sonatrach của Algeria. Ví dụ, Sinopec có cổ phần 75% trong mỏ dầu Zarzaitine từ năm 2002 và CNPC góp vốn liên doanh 70% trong các nhà máy lọc dầu Adrar (một trong sáu nhà máy lọc dầu của Algeria). Tuy nhiên đầu tư vẫn còn ít ỏi so với các đối tác phương Tây.

Sức mạnh chính của Trung Quốc ở Algeria là thông qua nhập khẩu, chủ yếu là vật liệu xây dựng và dệt may. Kể từ khi tổng thống Bouteflika đưa ra một kế hoạch 500 tỷ đồng petrodollar vào xây dựng trong giai đoạn 1999-2014, Trung Quốc đã đón đầu và ký được nhiều hợp đồng, từ nhà ở xã hội, Bộ Ngoại giao, Hội đồng Hiến pháp, nhà tù, đập nước và khách sạn cao cấp (Khách sạn Sheraton ở Algiers giữa những người khác). Trung Quốc thậm chí còn nhập khẩu và tổ chức pháo hoa kỷ niệm lần thứ 50 ngày Algeria Độc lập! Các công ty Trung Quốc đã thắng thầu một số lượng lớn các hợp đồng xây dựng trước các đối thủ cạnh tranh phương Tây với một số lý do: chi phí thấp và thời hạn thi công ngắn. Ngoài ra, Trung Quốc không đặt điều kiện nhân quyền và kiểm soát tham nhũng như là điều kiện để đầu tư. Mọi thứ đều được nhập khẩu từ Trung Quốc, từ vật liệu cho đến nhân côngi lao động: công ty thường sử dụng công nhân Trung Quốc đến Algeria làm 3 ca 8h, làm việc 24/7. Gần đây các nhà thầu Trung quốc có sử dụng cả công nhân xuất khẩu lao động nghề xây dựng đến từ Việt nam.

Các dự án lớn nhất của Trung Quốc bao gồm từ các sân bay lớn của Algiers (Houari Boumedienne) hoàn thành vào năm 2006 với giá trị 2,6 tỷ USD, đến hai phần ba của đường cao tốc dài Đông-Tây 1216km hơn 11 tỷ USD và nhà thờ Hồi giáo lớn Algiers  mới giá trị hơn 1 tỷ $ . Khi hoàn thành, các nhà thờ Hồi giáo sẽ là lớn thứ 3 trên thế giới (sau Mecca và Medina) với một thư viện, một viện bảo tàng và một ngọn tháp cao 270m. Dự án Nhà thờ Hồi giáo đã được dự kiến sẽ tạo ra công ăn việc làm cho 17000 người Algeria. Hợp đồng đã được trao cho CSCEC ( Công ty Cổ phần Kỹ thuật Xây dựng Nhà nước Trung Quốc ) trong năm 2011, đây là công ty đã xây dựng Trung tâm Thi đấu dưới nước quốc gia Bắc Kinh cho Thế vận hội 2008, và cũng đã được xây dựng năm khách sạn lớn nhất ở Algeria. Công ty xây dựng Trung Quốc này được xếp hạng lớn thứ 3 trên thế giới, nhưng bị dư luận cho là tiêu cực kể từ khi bị Ngân hàng Thế giới tước giấy phép hành nghề và đấu thầu sau khi bị cáo buộc tham nhũng trong năm 2009. Trong một nỗ lực để hoàn thành nhà thờ Hồi giáo, CSCEC đã đồng ý thi công một cách nhanh chóng và với giá rẻ, nhưng những điều kiện riêng của nó. Trong năm 2012, Air Algérie ( hãng hàng không Algeria ) thông báo đã thông qua một thỏa thuận với CSCEC để vận chuyển ít nhất 10.000 công nhân Trung Quốc. Các nhà tuyển dụng cho rằng lực lượng lao động của Trung Quốc là có chất lượng hơn, đúng giờ và làm việc chăm chỉ hơn LĐ Algeria.

Như một hệ quả, các hoạt động xây dựng đã thu hút nhiều lao động Trung Quốc trong suốt thập kỷ, và dân số Trung Quốc ở Algeria tại là lớn nhất ở châu Phi, và có cả Chinatown – phố Tàu – trong thế giới Ả rập (Boushaki ở khu vực phía đông của Algiers Bab Ezzouar) . Số liệu chính thức cho thấy, ít nhất 40.000 người Trung Quốc sống ở Algeria, khiến nó trở thành cộng đồng nước ngoài lớn nhất (phương tiện truyền thông địa phương cho thấy số lượng nhiều hơn với 100000 người ). Đây là nơi nhập cư lớn với toàn bộ gia đình của Trung Quốc bao gồm các công nhân xây dựng nhưng cũng có nhiều người bán hàng từ miền nam Trung Quốc đến bán sản phẩm giá thấp, đặc biệt là dệt may và điện tử. Ngoài ra, trong 10 năm qua, hải quan Algeria đã tịch thu một số lượng tăng vọt hàng giả, và trong năm 2011, 95% được “made in China”. Hàng giả là mỹ phẩm, tiếp theo là quần áo và hàng dệt may. Tất cả những sản phẩm giá rẻ tìm đường đến các cửa hàng rất bận rộn Trung Quốc, nơi các chủ cửa hàng mặc cả bằng cả tiếng Hoa, tiếng Ả Rập và tiếng Pháp: áo sơ mi ở Chinatown có thể rẻ hơn so với ở Souk Algiers ‘5 lần. Người Trung Quốcmột phần  được chấp nhận bởi người dân địa phương do chăm chỉ làm việc nhưng cũng vấp phải thái độ bài ngoại đặc biệt là từ những người thất nghiệp (11% dân số vào năm 2012, và lên đến 25% thanh thiếu niên). Căng thẳng đôi khi dẫn đến tranh chấp về tôn giáo và công việc, ví dụ như cuộc bạo loạn năm 2010 chống lại dân Trung Quốc. Tuy nhiên người bán hàng gốc Hoa vẫn ở lại vì Algeria theo họ là một “thiên đường kinh doanh”.

Sau năm 2013 hợp tác giữa hai nước sẽ được phát triển trong lĩnh vực y tế. Viện trợ y tế Trung Quốc cũng bắt đầu từ ngày mới độc lập của Algeria vào năm 1963 khi các đội y tế Trung Quốc được cử đến hỗ trợ đất nước này. Sau 50 năm hợp tác y tế ngày càng tăng, Trung Quốc sẽ giúp Algeria trở thành trung tâm dược phẩm mới ở châu Phi. Trung Quốc, nhà sản xuất lớn nhất trên thế giới của nguyên liệu gốc cho dược phẩm (thành phần thuốc và tá dược, chủ yếu là thực hiện tổng hợp) sẽ đầu tư mạnh vào lĩnh vực này và chia sẻ bí quyết công nghệ. Trong trao đổi, Bộ trưởng Y tế Algeria Ông Ould Abbes đã hứa cắt giảm thuế cho ngành công nghiệp này của Trung Quốc. Algeri, nhập khẩu 75% lượng thuốc của mình, mong muốn sản xuất 70% lượng tiêu thụ thuốc của mình vào năm 2020.

Trong những năm qua, Trung Quốc đã tăng cường các mối quan hệ của nó với nhiều nước tiểu vùng Sahara, thay thế dần nhà bảo hỗ thuộc địa cũ là Pháp.. Tuy nhiên có quan niệm “các công ty Trung Quốc ít khi sử dụng lao động Algeria”, và đã dẫn đến một số căng thẳng và hiểu lầm giữa những người châu Phi và Trung Quốc, sau này được coi là “thực dân tư bản” mới, đó có thể là một định kiến chưa chính xác vì hầu hết những người di dân TQ chiếm vị trí thấp (chủ yếu là công nhân, thợ mộc, công việc xây dựng liên quan), thực chất những công nhân Trung Quốc đang sống trong cùng một điều kiện không hơn gì trong các ký túc xá xung quanh các nhà máy ở Thượng Hải hay Thâm Quyến: ký túc xá chật chội, không có an ninh xã hội / lương thấp trong trường hợp chấn thương làm việc / ốm đau, vv. Người lao động châu Phi sợ bị cạnh tranh với mức lương thấp hơn và một sự gia tăng trong tỷ lệ thất nghiệp. Tuy nhiên mức lương của lao động Trung quốc cũng đã dần cao lên, và các công ty Trung quốc bắt đầu phải tuyển mộ cả lao động đến từ những nước như Việt nam với mức lương thấp hơn để sang làm việc tại các công trường xây dựng tại đây.

Chương trình xuất khẩu lao động Việt nam sang làm việc tại Algeria trong Dự án xây dựng nhà cho người thu nhập thấp cũng đã được triển khai nhiều năm nay, với chi phí xuất cảnh thấp và mức thu nhập khá cao ( so với mặt bằng lao động tại VN ). Chương trình này đã và đang thu hút nhiều lao động phổ thông trong lĩnh vực xây dựng của VN sang làm việc tại Algeria thông qua các Công ty phái cử ( Ví dụ : Công ty Đầu tư và Hợp tác Quốc tế Thăng Long – Thăng Long OSC – nhà tuyển dụng hàng đầu của VN trong thị trường XKLĐ đi Algeria hiện nay ), cung cấp nhân công cho nhà thầu Trung quốc hoặc Algeria bản địa.