Cục Quản lý Lao động ngoài nước : Không có chuyện lao động Việt Nam tại Malaysia bị cưỡng bức

Ngày 23-9, trao đổi với PV báo Đại Đoàn kết, ông Tống  Hải Nam, Phó Cục trưởng Cục Quản lý Lao động ngoài nước (Bộ LĐ-TB&XH) khẳng định: “Việt Nam bắt đầu đưa lao động sang Malaysia làm việc từ năm 2002 nhưng đến nay  chúng tôi  chưa hề nhận được đơn thư phản ánh của bất kì lao động nào về tình trạng lao động bị cưỡng bức. Hơn nữa tại Malaysia, Việt Nam đã thành lập Ban Quản lý lao động  để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp cho người lao động cũng như nhanh chóng phát hiện và xử lý những  vụ việc phát sinh làm ảnh hưởng tới  quyền lợi của người lao động”.

Ông Tống Hải Nam: – Theo số liệu thống kê sơ bộ, hiện có khoảng gần 80.000 lao động Việt Nam làm việc tại Malaysia. Nhưng trong một vài năm gần đây, việc đưa lao động sang làm việc tại đây gặp nhiều khó khăn, số lượng lao động đi sang làm việc tại Malaysia  hàng năm có dấu hiệu sụt giảm, như năm ngoái chúng ta chỉ đưa được khoảng 7.000 lao động sang thị trường này, một con số rất khiêm tốn trong tổng số hơn 88.000 lao động ra nước ngoài làm việc trong năm 2013, trong khi tiềm năng của thị trường này là lớn.

Thị trường lao động Malaysia rất phù hợp với một bộ phận không nhỏ lao động Việt Nam, những người lao động ở nông thôn, vùng xâu vùng xa, do không yêu cầu trình độ tay nghề cao, chi phí đi làm việc tại Malayisa rất thấp so với các thị trường khác.

– Là người trực tiếp kiểm tra và nghiên cứu bản báo cáo của Verité nhưng tôi không thấy đoạn nào nói về phí môi giới. Theo tôi hiểu với những nội dung như báo cáo nêu, thì có thể hiểu đây là chi phí mà người lao động Việt Nam phải chi trả để được  làm việc trong lĩnh vực sản xuất đồ điện tử ở Malaysia. Hiện chi phí đưa người lao động đi nước ngoài được quy định cụ thể trong Luật Người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng và các văn bản hướng dẫn thi hành Luật. Lấy ví dụ cụ thể đối với thị trường Malaysia, với mức lương cơ bản theo quy định tại nước này là 900RM/tháng (khoảng gần 300 USD), nhân lên với hợp đồng 3 năm thành 900 USD- đây là khoản tiền dịch vụ mà các doanh nghiệp cung ứng của Việt Nam được phép thu của người lao động do doanh nghiệp đưa ra nước ngoài làm việc theo đúng quy định của pháp luật; ngoài ra còn cộng thêm khoảng 250-300 USD phí môi giới, rồi tiền vé máy bay, tiền làm hộ chiếu, visa, tiền đào tạo,… Nếu chiếu theo đó, thì con số 1.080 USD chi phí mà người lao động Việt Nam phải chi trả để được đưa sang làm việc trong lĩnh vực sản xuất điện tử ở Malaysia mà báo cáo trên đưa ra không phải là cao so với quy định của pháp luật.

– Tôi chưa thể đưa ra bất cứ bình luận gì về con số này, vì thực chất đấy là một báo cáo nghiên cứu khoa học dựa trên một mẫu nghiên cứu nhỏ, không đồng đều, chưa mang đầy đủ tính đại diện (chỉ tiến hành phỏng vấn đối với 501 người từ 8 nước có lao động làm việc tại Malaysia, trong khi số lao động nước ngoài làm việc tại Malaysia lên đến hàng triệu người). Đồng thời, trong báo cáo, họ cũng chỉ đưa ra các kết luận nghiên cứu thể hiện việc có thể là có dấu hiệu của lao động cưỡng bức trong lĩnh vực sản xuất điện tử, chứ không khẳng định đây là lao động cưỡng bức.

Theo tôi, cần phải có một cái nhìn khách quan và thực tế hơn đối với vấn đề này. Bên cạnh đó cũng cần hiểu rõ khái niệm lao động cưỡng bức gồm rất nhiều tiêu chí như: điều kiện sống và làm việc, khả năng chuyển đổi chủ, khả năng được đi lại tự do… và phải xem xét xem những chỉ số này được áp dụng trong bối cảnh cụ thể nào để có những nhận định khách quan hơn. Ví dụ như đối với tiêu chí “khả năng được đi lại tự do”, kết quả nghiên cứu đưa ra trong báo cáo cho rằng do hầu hết lao động nước ngoài làm việc trong lĩnh vực sản xuất đồ điện tử ở Malaysia đều được bố trí chỗ ở tập trung trong các khu ký túc xá có bảo vệ, nên có thể bị hạn chế về quyền đi lại. Nhận định này gây ra hiểu lầm rằng người lao động bị quản thúc và là một “dấu hiệu” của lao động cưỡng bức.

“Trước khi đưa lao động Việt Nam sang Malaysia hay bất cứ thị trường lao động nào, cơ quan quản lý nhà nước đều có sự thẩm định về mức lương cơ bản, điều kiện sống, ăn ở; xem xét các điều kiện làm việc của lao động có phù hợp với yêu cầu tuyển dụng và các quy định của luật pháp Việt Nam và nước tiếp nhận hay không… Với những kết quả khảo sát do tổ chức Verite tiến hành, chúng tôi cũng đang yêu cầu Ban quản lý lao động Việt Nam tại Malaysia tiến hành rà soát lại tổng thể điều kiện ăn ở và làm việc của lao động Việt Nam tại Malaysia nói chung, cũng như lao động Việt Nam làm việc trong lĩnh vực sản xuất điện tử nói riêng” – ông Tống Hải Nam cho biết.

 – Không phải chỉ đến khi có báo cáo này Chính phủ Việt Nam mới quan tâm đến việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động Việt Nam làm việc ở nước ngoài nói chung và Malaysia nói riêng, mà ngay từ khi mới bắt đầu thực hiện chủ trương đưa người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài, Chính phủ Việt Nam đã rất quan và thực hiện nhiều biện pháp để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài.

Bằng chứng là hiện chúng ta  có 7 Ban Quản lý lao động tại những nước, vùng lãnh thổ có đông lao động Việt Nam, như: Malaysia, Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan, Các tiểu vương quốc Ả rập thống nhất, Cộng hòa Séc, Ả rập Xê út. Tại những địa bàn có Ban Quản lý lao động, công tác quản lý, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động có điều kiện thực hiện được tốt hơn; phát hiện và xử lý được nhiều vụ việc phát sinh, không để các vụ việc kéo dài gây hậu quả xấu. Bên cạnh đó, để tăng cường hoạt động bảo hộ lao động ở nước ngoài, trên phương diện quốc tế, Việt Nam đã trở thành thành viên chính thức của Tổ chức Di cư quốc tế (IOM) từ tháng 11 năm 2007, đã tham gia tích cực các hoạt động của Tổ chức Lao động quốc tế (ILO), các diễn đàn khu vực và quốc tế về lĩnh vực này.