Du học tại một đất nước phát triển và kỷ luật như Nhật bản là mơ ước của nhiều bạn trẻ. Nhưng thực tế lại là một chuyện khác. Nếu không nỗ lực hết mình, các bạn sẽ rất vất vả để có thể tồn tại được. Cả một quá trính từ khi học tiếng tại đất nước sở tại ( ví dụ : Việt nam ), ứng tuyển hồ sơ, nhập cảnh vào Nhật bản, học trường tiếng Nhật, trường chuyên ngành và cao hơn… Sau đó tìm một công việc phù hợp ( làm thêm khi đi học, và làm chính thức tại Công ty Nhật bản sau khi tốt nghiệp trường chuyên ngành ) là quá trình nỗ lực không hề mệt mỏi để chứng minh bản thân của các Sinh viên quốc tế đến với đất nước mặt trời mọc.
Một sinh viên 23 tuổi đến từ Trung Quốc theo học có uy tín của Đại học Tokyo hiện đang tìm kiếm một công việc tại Nhật Bản. Cùng với “giấc mơ Nhật Bản” là được làm việc tại một công ty lớn của Nhật Bản, và có thu nhập khoảng gấp bốn lần những gì cô có thể có nếu trở về nhà ( TQ ) làm việc. Tuy nhiên cô phải đối mặt với thực tế là các công ty Nhật Bản không sẵn sàng để tuyển sinh viên quốc tế.
“Thật khó để tiếp tục tìm kiếm một công việc (tại Nhật Bản) khi không biết đến lúc nào họ mới thực sự sẽ tuyển sinh viên quốc tế như tôi”, cô nói.
Tuy rằng về bề ngoài, Sinh viên không phải người Nhật được chào đón bởi chính quyền trung ương Nhật bản.
Theo Chiến lược Tái Nhật Bản của chính phủ năm 2014, Văn phòng Nội các cho biết Nhật bản muốn thu hút các sinh viên quốc tế có tay nghề cao để tăng năng lực cạnh tranh toàn cầu của đất nước và khôi phục nền kinh tế.
Chính phủ tháng năm công bố kế hoạch thu hút nhiều sinh viên từ nước ngoài vào làm việc tại Nhật Bản, đặc biệt là ở các công ty vừa và nhỏ, với các biện pháp như cung cấp thông tin về các trường đại học về việc thực tập tại các công ty và sắp xếp các cuộc họp giữa nhà tuyển dụng và sinh viên quốc tế.
Một cuộc khảo sát do Bộ Lao động tiến hành vào mùa thu năm 2013 cho thấy 52% trong số 1.775 công ty vừa và nhỏ Nhật Bản phản ứng tích cực trong việc tuyển sinh viên quốc tế, hy vọng công nhân như vậy có thể thúc đẩy sự phát triển toàn cầu của họ.
Nhưng ngược với cái nhìn của chính phủ, và dường như ngược với nhu cầu của các doanh nghiệp ngày càng tăng, nhiều nhà tuyển dụng Nhật Bản vẫn chưa thực sự sẵn sàng tiếp nhận sinh viên quốc tế, dường như do thiếu các hỗ trợ cần thiết cho việc thuê sinh viên quốc tế hoặc sự lo ngại chung nếu xảy ra vấn đề xuất phát từ nền văn hóa làm việc khác nhau.
Theo một cuộc khảo sát năm 2013 của Nhật Bản Tổ chức dịch vụ cho sinh viên, một tổ chức chính phủ tài trợ, cung cấp các chương trình hỗ trợ cho sinh viên không phải người Nhật, có đến 65% đã được tìm kiếm một công việc tại Nhật Bản. Nhưng chỉ có 24% trong số 39.650 sinh viên đã tốt nghiệp từ một cơ sở giáo dục tại Nhật Bản đã tìm thấy một vị trí làm việc phù hợp tại đất nước này.
Các nhu cầu đặc biệt cao đối với năng lực tiếng Nhật là một rào cản lớn, theo thông tin từ cô Hitomi Sasaki – giám đốc của trung tâm hỗ trợ nghề nghiệp tại Đại học Waseda ở Tokyo, trường có tới 4,985 sinh viên quốc tế theo học và là nơi đào tạo các sinh viên nước ngoài lớn nhất tại Nhật Bản.
Theo một báo cáo năm 2012 về kinh tế, 84,5% trong số 433 công ty Nhật Bản yêu cầu sinh viên quốc tế có ít nhất mức tiếng Nhật J2 ( trong Language Proficiency Test ) – mức giao tiếp tối thiểu cho một số lĩnh vực kinh doanh.
Tuy nhiên, “mức độ kinh doanh” trong tiếng Nhật cũng khá là mơ hồ. Thực tế là bên sử dụng lao động có xu hướng đòi hỏi trình độ tương đương bản địa của Nhật Bản, đặc biệt là ở lĩnh vực kinh doanh, Sasaki nói.
“Nhật Bản có xu hướng yêu cầu các sinh viên quốc tế được hoàn hảo trong tiếng Nhật từ đầu”, vì nhiều doanh nghiệp lo lắng một sai lầm nhỏ trong tiếng Nhật có thể gây ra sự mất tin tưởng của khách hàng, cô nói.
Nhu cầu cao cho khả năng ngôn ngữ khiến sinh viên quốc tế khá vất vả trong quá trình tuyển dụng. Sự ra đời của hệ thống “shukatsu” (săn tìm việc làm mà sinh viên nước ngoài và Nhật Bản cùng sử dụng ), sẽ bắt đầu đi vào vận hành tháng tư năm sau, với nhiều sinh viên tìm kiếm một vị trí công việc trước khi họ tốt nghiệp.
Sinh viên quốc tế thường gặp khó khăn khi viết lên một “thư xin việc” – sơ yếu lý lịch chi tiết nhất mà các công ty Nhật Bản yêu cầu sinh viên tốt nghiệp mới điền vào bằng tiếng Nhật Bản, trong đó ngôn từ được đánh bóng để chứng minh tại sao họ xứng đáng được mời đến một buổi phỏng vấn, Sasaki nói.
Ngay cả khi sinh viên nước ngoài tiến tới bước tiếp theo, họ phải vật lộn với các kỳ thi tuyển năng khiếu, được làm cho người Nhật bản xứ để chứng minh các kỹ năng học thuật cơ bản của họ, trong đó có một bài kiểm tra ngôn ngữ đòi hỏi vốn từ vựng mạnh.
Quá trình sàng lọc là không công bằng cho sinh viên từ nước ngoài, theo một sinh viên 22 tuổi đến từ Hàn Quốc, học tại Đại học Waseda.
“(Các thử nghiệm) dường như không để đánh giá trình độ thông thạo tiếng Nhật cần thiết cho công việc thực tế,” cô nói, và thêm rằng các công ty cần phải có một cuộc họp mặt đối mặt trước khi sàng lọc để họ có thể đánh giá khả năng ngôn ngữ thực tế sinh viên quốc tế và đánh giá năng lực, tính cách của ứng viên công bằng hơn.
Nhưng phần lớn các công ty nhỏ không có tiền hay nguồn nhân lực để cung cấp các ưu đãi đặc biệt cho sinh viên quốc tế, theo một cuộc khảo sát của các công ty vừa và nhỏ của Cục Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Kansai tiến hành vào năm 2013.
Thậm chí nếu một sinh viên nước ngoài hạ cánh thành công một công việc, hòa nhập với văn hóa doanh nghiệp của Nhật Bản cũng vẫn đặt ra những khó khăn.
Một sinh viên trường đại học Tokyo người Hàn Quốc 22 tuổi, cho biết các nền văn hóa kinh doanh Nhật Bản cô gặp phải trong quá trình tìm việc của mình là đáng thất vọng, vì nó có xu hướng ép buộc người lao động từ nước ngoài hoặc là đồng hóa hoặc phải đối mặt việc được gán là “chưa phù hợp”.
“Đây có thể là bởi vì tôi có xu hướng nói những gì trong tâm trí của tôi mà không cần hoa mĩ trong lời nói,” cô nói. Nản lòng, cô quyết tâm hoặc theo đuổi một sự nghiệp tại một công ty nước ngoài liên kết tại Nhật Bản.
Sasaki cho biết trường hợp của Du học sinh Nhật bản trên đại diện cho một khoảng cách nhận thức giữa văn hóa công ty của Nhật Bản – trong đó yêu cầu tất cả nhân viên mới bắt đầu công việc như một người học việc, phải được đào tạo bởi người chủ của họ – và các sinh viên quốc tế, những người hy vọng sẽ chứng tỏ tiềm năng của mình ngay lập tức sau khi được tuyển.
Ngoài trở ngại về ngôn ngữ, cũng có sự không phù hợp trong tầm nhìn sự nghiệp của sinh viên nước ngoài khi họ tham gia các công ty Nhật Bản, Yukiko Watanabe, một cố vấn nghề nghiệp và người hỗ trợ sinh viên quốc tế tại Đại học Ritsumeikan ở Kyoto cho biết.
“Các công ty Nhật Bản có xu hướng có một hệ thống đánh giá mơ hồ so với các công ty nước ngoài”, Watanabe nói, giải thích rằng điều này có thể gây nhầm lẫn cho sinh viên quốc tế muốn thành tích của họ tại nơi làm việc phải được đánh giá một cách công bằng và rõ ràng.
Thay vào đó, Watanabe cho biết, công ty sẽ giúp sinh viên quốc tế thiết lập một tầm nhìn sự nghiệp rõ ràng, chẳng hạn như bằng cách cho họ một cơ hội để trở thành nhà quản lý của chi nhánh quốc tế tại đất nước của họ.
Sasaki của Đại học Waseda cho biết công ty không nên ngần ngại thay đổi.
“Nếu công ty nhằm mục đích cho toàn cầu hóa (bằng cách thuê các sinh viên quốc tế), tại sao họ không sử dụng ít nhất một sinh viên quốc tế để kích hoạt thay đổi thay vì đòi hỏi quá nhiều từ họ ngay từ đầu,” cô nói. “Khi làm việc cùng nhau, các công ty sẽ biết làm thế nào là tính siêng năng của sinh viên quốc tế.”
( Theo Thời báo Nhật bản )