Nói đến Nhật Bản, quốc gia có nền kinh tế phát triển cao, phúc lợi xã hội tốt, và ý thức thực thi pháp luật rất cao mà chính những người già tại đây lại thích trộm cắp để được đi tù nghe có vẻ rất lạ lùng. Cùng tìm hiểu lý do tại sao lại xảy ra hiện tượng này.
Tại Nhật Bản, có tới khoảng 35% người phạm nhân có độ tuổi tới trên 60, tức là xếp vào diện người cao tuổi tại đây, trong số đó thì có tới khoảng 40% người đã tái phạm trên 6 lần để có nơi ăn ở và khám sức khỏe miễn phí. Tình hình này đang đẩy hệ thống nhà tù tại Nhật Bản vào tình trạng khủng hoảng ngân sách. Dự kiến đến năm 2060 thì số người già trên 60 tuổi tại Nhật lên tới trên 40% tổng dân số và đây sẽ là áp lực cực lớn lên hệ thống an sinh xã hội Nhật và dẫn đến tình trạng già hóa tội pham sẽ tiếp tục tăng cao.
Người già Nhật bản muốn ở tù vì nhiều lý do
Nguyên nhân của tình trạng này là do chi phí sinh hoạt cao, và trợ cấp của chính phủ cho người già không đủ cho cuộc sống dù có ăn tiêu dè sẻn.
Theo quy định pháp luật, nếu ăn trộm một chiếc bánh sandwich giá chỉ 200 yen có thể bị tù tới 2 năm. Và khi hết án 2 năm, một người già nếu được trả tự do nhưng đối mặt với cuộc sống khó khăn lại có thể tiếp tục phạm pháp để được vào tù. Chế độ trong nhà tù của Nhật Bản được cho là “nhân đạo”, các tù nhân được đối xử tốt nên cũng làm cho người tái phạm không ngần ngại để được tiếp tục ở tù.
Làn sóng tội phạm lớn tuổi tại Nhật Bản hiện nay đang ngày càng gia tăng và hệ quả là dẫn tới hệ thống nhà tù của Nhật phải mở rộng quy mô để có thể chứa được số lượng người cao tuổi phạm tội này. Trong thống kê của Bộ Tư pháp Nhật Bản, trong giai đoạn từ năm 1991 đến 2013, số lượng tù nhân lớn tuổi ở tù vì tái phạm cùng một loại hành vi đã tăng tới gần 5 lần.
Chuyên gia nghiên cứu xã hội Nhật Akio Dote Uchi tại Tokyo phát biểu : “Điều kiện xã hội ở Nhật Bản đã khiến nhiều người già lựa chọn con đường tội phạm. Tỷ lệ người nhận trợ cấp xã hội đang ở mức cao nhất từ khi chiến tranh kết thúc và khoảng 40% người cao tuổi hiện sống một mình. Đây quả thực là một vòng luẩn quẩn. Họ ra tù, nhưng không có tiền hay gia đình để nương tựa và ngay lập tức vi phạm pháp luật và trở thành tội phạm để được ở tù”. Tỷ lệ phạm tội lặp lại sẽ tiếp tục gia tăng và con số tội phạm đang đặt ra bài toán cho ngân sách phúc lợi của chính phủ. Trong khi đó, các biện pháp nhằm giải phóng tù nhân lớn tuổi đang phải đối mặt với nhiều vấn đề pháp lý.
chính phủ Nhật đang triển khai các biện pháp chống lại suy giảm dân số trong độ tuổi lao động nhằm hỗ trợ nền sản xuất và gia tăng phúc lợi XH trong đó có nâng cao tuổi về hưu, khuyến khích các xí nghiệp nhận người cao tuổi vào làm với mức lương chi trả hợp lý và nhập khẩu nhân công xuất khẩu lao động từ nước khác vào Nhật bản để đảm nhận các công việc còn trống do ngươi Nhât không làm được hoặc không muốn làm. Một số người già Nhật bản cũng chấp nhận làm việc tại các công xưởng nhỏ với mức thu nhập thấp để có thể trang trải chi phí sinh hoạt thêm cho phần trợ cấp của nhà nước.