Thực tập sinh Nhật Bản “ngậm bồ hòn làm ngọt” ở xứ người

Nếu như ai đó đang mơ mộng về một đất nước đầy tươi đẹp – xứ sở hoa anh đào, thì có lẽ nên đánh giá khách quan hơn bởi cái giá của những thực tập sinh Nhật Bản phải nhận lấy rất chát chúa, hay “ngậm bồ hòn làm ngọt” ở xứ người.

Xem thêm:

• Đắng lòng lao động “chui”: đổi đời chưa thấy, đổi mạng tức thì
• “Việc nhẹ, lương cao” nơi xứ người có thật không?
• Mua bán người “núp bóng” môi giới xuất khẩu lao động

Hình ảnh một thực tập sinh Nhật Bản bị sa thải sau khi than phiền về điều kiện làm việc (Ảnh: NYT)

Những năm gần đây, nhu cầu đi làm việc tại Nhật Bản tăng cao. Chính vì vậy, chính phủ Việt Nam đang đẩy mạnh chương trình xuất khẩu lao động Nhật Bản nhằm tạo công ăn việc làm cho đại bộ phận giới trẻ, và thu hút ngoại tệ. Theo thống kê, Số lao động nước ngoài tại Nhật Bản đã chạm mức kỷ lục 1,08 triệu lao động trong năm 2016, tăng vọt 20% so với năm trước đó. Việt Nam là nước đóng góp nhiều nhất cho mức tăng này, với số lượng lao động từ Việt Nam tăng 56,4%. Trong 12 tháng kể từ cuối tháng 10/2015, lượng người Việt Nam làm việc tại Nhật Bản, bao gồm cả du học sinh, tăng từ 110 nghìn người lên 170 nghìn người. Những người này đang giúp bù đắp cho sự thiếu hụt lao động của Nhật.

Nguyên nhân dẫn đến nhu cầu làm việc tại Nhật Bản ngày càng tăng là do tỷ lệ thất nghiệp trong nước cao, nhiều bạn trẻ đã lựa chọn con đường xuất khẩu lao động Nhật Bản để có thể có công ăn việc làm, và được học hỏi, tích lũy kinh nghiệm cho một tương lai tươi sáng. Không chỉ vậy, thu nhập và đời sống ở xứ sở hoa anh đào rất cao, bình quân mỗi tháng 1 thực tập sinh Nhật Bản cũng có thể kiếm được 30 triệu. Vậy là sau 3 năm làm việc có thể tích lũy được gần 1 tỷ đồng, đó là số tiền không dễ gì kiếm được ở Việt Nam.

Tuy nhiên, đằng sau những “ánh hào quang” đó, chúng ta cũng nên đối diện với sự thật về cuộc sống của các thực tập sinh Nhật Bản “ngậm bồ hòn làm ngọt”. Theo người đứng đầu hợp tác xã dịch vụ vệ sinh East Japan có trụ sở tại Sendai, hai người Việt trong số 50 tu nghiệp sinh nước ngoài mà công ty này chấp thuận năm ngoái đã mất tích trong lúc đang làm việc. Bốn năm trước, một tu nghiệp sinh người Việt được gửi đến làm việc tại đây cũng biến mất.

Theo Bộ Tư pháp Nhật Bản, có 5.058 tu nghiệp sinh nước ngoài biến mất trong năm ngoái, trong đó có 2.025 người đến từ Việt Nam, cao hơn so với con số 1.987 người từ Trung Quốc.

Người đứng đầu East Japan thừa nhận, các công ty tiếp nhận tu nghiệp sinh nước ngoài phải chia sẻ trách nhiệm cho sự mất tích này. Vấn đề về lương và điều kiện làm việc là một trong những yếu tố gây ra hậu quả này. Năm 2016, có 239 tổ chức được cho là không trả tiền lương và vi phạm một số quy định khác.

Đối với một số tu nghiệp sinh, lời hứa hẹn về những công việc béo bở ở nước ngoài đã trở nên rỗng tuếch. Một người đàn ông 30 tuổi kể ông được đưa đến Nhật và được hứa hẹn sẽ kiếm rất nhiều tiền ra sao. Nhưng khi đến Nhật, ông phải chịu món nợ lớn với người môi giới lao động đưa ông sang đây. Ông làm việc tại một nhà máy sản xuất linh kiện ô tô ở tỉnh Mie, nhưng mức lương hàng tháng chỉ là 70.000 yen (khoảng 14,5 triệu đồng). Sau khi trừ đi chi phí ăn uống, ông chỉ còn lại 40.000 yen (8,3 triệu đồng). Người này sau đó đã quay trở lại Việt Nam năm ngoái.

Không chỉ thế, những thực tập sinh Nhật Bản làm việc không đủ giờ như cam kết. Nhiều sinh viên nước ngoài ở Nhật Bản đến từ các nước châu Á như Trung Quốc hay Nepal, cũng đang gặp phải khá nhiều khó khăn. Về nguyên tắc, họ bị giới hạn 28 tiếng làm việc mỗi tuần. Một cựu sinh viên từ Trung Quốc cho biết họ không thể trả học phí và sinh hoạt phí nếu tuân thủ các ràng buộc này.

Nghề điều dưỡng cũng sẽ được thêm vào chương trình đào tạo kỹ thuật cho người nước ngoài, bắt đầu từ tháng 11. Theo Bộ Lao động Nhật Bản nước này sẽ đối mặt với tình trạng thiếu hụt 380 nghìn y tá và điều dưỡng vào năm 2025.

Hai sinh viên Việt Nam đang đóng vai trò quan trọng tại trạm y tế Yu-yu Kamiyagawa, tỉnh Hiroshima. Sau lớp học tiếng Nhật, họ tham gia vào các hoạt động giải trí cùng với người cao tuổi ở trung tâm này 5 tiếng mỗi ngày. Họ cho biết chi phí để lấy tấm bằng chứng nhận điều dưỡng là 2 triệu yen (413 triệu đồng), và số giờ làm việc 28 tiếng mỗi tuần là không đủ để trang trải các khoản học phí.

Tuy nhiên, bên cạnh những trường hợp xẩy ra không mong muốn, thì thực sự có nhiều bạn thực tập sinh Nhật Bản có cuộc sống tốt ở xứ người. Điều quan trọng là khi lựa chọn đơn hàng để tham gia làm việc ngay từ ban đầu rất quan trọng.